نوآوری به معنی ابتکار، ابداع و در مواردی نیز به معنی بدعت گذاری است. نوآوری ریشه در ادراک دارد و در اثر دیدن اشیا و پدیده ها از زاویه های نو و گاهی نیز محصول خلاقیت در انسان است . شکوفایی نیز شکفتن، بازشدن غنچه، پدیدار شدن و آشکار شدن است. شکوفایی نیز نوعی خلاقیت است. نوآوری همچون «دانش» و شکوفایی همچون «فناوری» است؛ یعنی شکوفایی، کاربرد نوآوری و به صحنه زندگی کشاندن آن است .
نوآوری و خلاقیت، به کارگیری توانایی های ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است و فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل و کاربردهای سودمند را نوآوری می گویند .
خلاقیت و نوآوری چنان به هم درآمیخته اند که ارائه تعریف مستقلی از هر کدام دشوار است. خلاقیت، پیدایی و تولید یک اندیشه و فکر نو است؛ در حالی که نوآوری، عملی ساختن آن اندیشه و فکر است .
در فرهنگ لغات، خلاقیت به معنای ارائه یک فکر، رفتار و محصولی نو و یگانه تعریف شده است. البته خلاقیت گاهی پدید آوردن چیزی است که از قبل نبوده و گاهی به وجود آوردن چیزی از ترکیب یا تلفیق چیزهای دیگر است. این دو حالت را اصطلاحاً ابداع و خلق میگویند. ابداع یعنی به وجود آوردن چیزی یگانه بدون آن که آن چیز یا شیء از پیش موجود بوده باشد. خلق به معنای پدیدآوردن چیزی از راه ترکیب و دستکاری چیزهایی دیگر است.
نوآوری و خلاقیت، بهکارگیری تواناییهای ذهنی برای ایجاد یک فکر یا مفهوم جدید است و فراگرد ایجاد فکرهای جدید و تبدیل آن فکرها به عمل و کاربردهای سودمند را نوآوری میگویند .
پاره ای از شاخصه های نوآوری مطلوب عبارت است از:
1- نوآوری در عرصه فکری و فلسفی الزاماً باید در طول دین مبین اسلام باشد و در تعارض با بدعت ها ، تحریف ها ، خرافه ها و تحجرگرایی قد علم کند.
2- نوآوری مطلوب نه تنها هنجارشکن و ساختارشکن نبوده بلکه به عنوان یک هنجار مطرح می شود تا اسلام و انقلاب را زنده و پویا نگه دارد.
3 - نوآوری مطلوب در چارچوب اصول، سنت ها و ارزش ها صورت می گیرد.
4- نوآوری در روش و شیوه های اجرایی براساس تجارب صورت می گیرد تا راه میان بر برای رسیدن به مقصود باشد نه بیراهه.
5- نوآوری مؤثر باید در راستا و مکمل نوآوری های گذشته باشد نه نوآور ستیز و مانع. چنانچه اصل انقلاب و جمهوری اسلامی یک نوآوری به حساب می آید و سایر نوآوری ها باید مکمل آن باشند.
موانع خلاقیت درچهار مورد خلاصه می شود :
1- ترس از انتقاد و شکست
2- عدم اعتماد به نفس
3- تمایل به همرنگی و همگونگی
4- تمرکز ذهن